توضیح :

با یاری پروردگار، چهارمین کنگره مهندسی و مدیریت آب ایران با حضور شمار قابل توجهی از متخصصان و صاحبنظران علوم و مهندسی آب کشور و با کیفیتی ستودنی و خارج از تصور برگزار شد و برگ زرین دیگری بر تاریخچه مهندسی و مدیریت آب کشور افزود. اغلب شرکت کنندگان در این کنگره ، مشتاقانه و با مسئولیت ، مسایل و مشکلات مختلف مرتبط با وضعیت حال و آینده منابع آب کشاورزی کشور را بررسی و نقد نمودند و مجموعه‌ای ارزشمند از نقدها و دیدگاه های کارشناسی فراهم آمد. برگزار کنندگان کنگره ترجیح دادند به جای صدور بیانیه و قطعنامه، چند مورد از مهم ترین موضوعات طرح شده در کنگره را که مرتبط با سیاست گذاری‌ها و برنامه ریزی های کلان منابع آب کشاورزی کشور‌‌ می‌باشند، به صورت نامه اداری برای تعدادی از مقامات مسئول  کشور ارسال کنند.متن کامل نامه در این بخش ارایه شده است.
علاقمندان‌‌ می‌توانند نظرات تکمیلی و نقدهای خود بر متن نامه را از طریق نشانی ایمیل کنگره برای تهیه کنندگان نامه ارسال نمایند.

 
تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.


نخستین کنگره مهندسی و مدیریت آب و خاک ایران

به نام خدا

معاون محترم رییس جمهور و ریاست سازمان برنامه و بودجه : جناب آقای دکتر نوبخت.

وزیر محترم نیرو: جناب آقای دکتر اردکانیان.

وزیر محترم جهادکشاورزی : جناب آقای مهندس حجتی.

وزیر محترم علوم، تحقیقات و فن آوری، جناب آقای دکتر غلامی.

ریاست محترم مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری : جناب آقای دکتر آشنا.

ریاست محترم مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی :جناب آقای دکتر جلالی.

ریاست محترم کمیسیون کشاورزی،آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی : جناب آقای دکتر کیخا.

با سلام و احترام،

 
چهارمین کنگره مهندسی و مدیریت آب و خاک ایران از سوی گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران با همکاری پژوهشکده مهندسی آب دانشگاه تربیت مدرس و تعدادی از شرکت های مهندسی مشاور و پیمانکار علاقمند ، در روزهای 22 و 23 آبانماه سال جاری با حضور 220 تا 400 نفر از صاحب نظران ،در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران برگزار شد.

این کنگره یک رویداد علمی- تخصصی خاص است که با اتکا به پیشینه 14ساله و روش خاصی که دارد، توانسته نظر تعداد زیادی از متخصصان و مسئولان با تجربه و صاحب نظر از دانشگاه‌ها و مراکزتحقیقاتی، وزارتخانه های نیرو وجهادکشاورزی، شرکت های مهندسی مشاور ، شرکت های پیمانکار و سایر علاقمندان از سراسر کشور را به خود جلب نماید. از این دیدگاه،‌‌ می‌توان آن را رویدادی متمایز و اثرگذار دانست و چنانچه گفته شود: نظرات، نقدها، پیشنهادها وراهکار های ارایه شده در آن از پشتوانه کارشناسی و تخصصی کافی برخوردار‌‌ می‌باشد ومی تواند برای سیاستگذاران و برنامه ریزان مفید باشد؛ سخنی نسنجیده و گزاف نخواهد بود.

از نگاه اغلب متخصصان: افزایش سطح اراضی فاریاب کشور به بیش از 5/8 میلیون هکتار در دهه های گذشته که با سرمایه گذاری های کلان دولت‌ها همراه بوده ، افزایش برداشت های بی رویه از منابع آب تجدید شونده و ذخایر آب های زیرزمینی و استقرار دوره جدید تغییرات اقلیمی در کشور؛ آینده منابع آب کشاورزی را، هم از لحاظ حجم و پراکندگی زمانی و مکانی منابع، هم از لحاظ بازدهی سرمایه گذاری های انجام شده و هم از لحاط پیامدهای اجتماعی ناشی از کمبود آب، با ابهام جدی مواجه نموده است. به این دلیل، محور چهارمین کنگره مهندسی و مدیریت آب و خاک ایران، به بررسی ونقد این موضوع درچارچوب پنج نشست تخصصی به شرح زیر اختصاص داده شد :
- چشم اندازهای منابع و مصارف آب کشاورزی در ایران.
- چشم اندازهای توسعه کشاورزی در ایران.
- منابع و مسائل بهره برداری از زه آب‌ها و آب های نا متعارف.
- مسائل انتقال مدیریت شبکه های آبیاری و زه کشی در ایران.
- حکمرانی، دیپلماسی و حقوق آب در ایران.

استقبال صاحبنظران از نشست های فوق فراتر از تصور برگزارکنندگان کنگره ودرحدی بود که علیرغم اختصاص دادن 5/4 تا 5 ساعت زمان برای هر نشست، نقدها و نظرات تعدادی از آنان ناگفته ماندند که در نوع خود درخور تامل و توجه است.در این رابطه، مجموعه‌ای ارزشمند فراهم آمده که در فرصت مناسب برای استفاده عموم علاقمندان منتشرخواهد شد. با این حال، برخی از دیدگاه‌ها ، نقدها و پیشنهادهای ارایه شده در کنگره - که مرتبط با سیاست گذاری‌ها و برنامه ریزی های کلان منابع آب و کشاورزی‌‌ می‌باشند - نیازمند تامل و توجه بیشتراند و برگزارکنندگان کنگره صلاح دیدند تعدادی از آنها  را به شرح زیر به آگاهی مسئولان محترم برسانند:

1- در رابطه با تعاریف اساسی، داده های پایه و راهکارهای مدیریت منابع آب و کشاورزی کشور (مانند : اثر راندمان های آبیاری در مقیاس مزرعه و حوضه آبریز، بهره وری آب ، اثربخشی سامانه های مدرن آبیاری برکاهش مصرف، حجم منابع و مصارف آب کشاورزی،چگونگی تخصیص منابع آب کشاورزی، سازوکارهای احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی ، راهکارهای انتقال مدیریت آبیاری و...) اختلاف دیدگاه کارشناسان و مدیران بخش های مختلف دولتی امری  مشهود و در میان صاحب نظران وزارتخانه های نیرو و جهادکشاورزی مشهودتر است که تداوم آن‌‌ می‌تواند منجر به سرمایه گذاری های غیر موثر در بهبود شرایط بحرانی آب کشور شود.  

سیاستگذاری‌ها واقدامات مرتبط با مدیریت منابع آب کشاورزی در وزارت نیرو کماکان متاثر ازساختار و تفکر سازه‌ای و مبتنی بر تحلیل‌ها وآموزه های دانشکده های مهندسی عمران در زمینه مدیریت منابع آب است که عمدتا برمدیریت عرضه آب توجه دارد و تاثیرپذیری اش از نیازها وخواسته های متقاضیان (کشاورزان) و دیدگاه های متخصصان مدیریت آب کشاورزی (عمده ترین بخش مصرف کننده منابع آب تجدیدپذیر کشور) ناچیزاست.این سیاست،درگزینش مدیران و استخدام کارشناسان جدید برای آن وزارتخانه مشهود تر شده است
متقابلا؛ سیاست ها، برنامه ریزی‌ها و اقدامات وزارت جهاد کشاورزی عمدتا مبتنی بر مدیریت مصرف و مدیریت آب در مزرعه است و در آنها اثر دیدگاه های مبتنی بر مدیریت عرضه ومدیریت یکپارچه منابع آب های سطحی وزیرزمینی کمتر دیده‌‌ می‌شود.

 این دوگانگی که ناشی از تمرکز وظایف حاکمیتی مدیریت آب کشاورزی در دو وزارتخانه با دو سیاست و دیدگاه متفاوت‌‌ می‌باشد، ازمهم ترین دلایل اختلاف نظرهای فوق است که اگربه اتفاق نظر  تبدیل نشوند، برنامه ریزی‌ها و اقدامات گسترده امروز، در آینده به نتایج مطلوب نخواهند رسید و سنجش میزان موفقیت یا عدم موفقیت اقدامات انجام شده در این زمینه نیز امکان پذیر نخواهد شد. برای کنترل و کاهش پیامدهای این مساله؛ تجدید نظر در سیاست های سازمانی، پرهیزجدی از بخشی نگری، ترویج و توسعه مهارت های گفتگوومذاکره وبرگزاری جلسات مشترک و مستمر کارشناسی بین دو وزارتخانه ضرورت دارد.
 پیشنهاد‌‌ می‌شود در تمام زمینه های مرتبط با مدیریت یکپارچه منابع و مصارف آب کشاورزی کشور؛ ترمینولوژی، تعاریف، داده های پایه و راهکارهای اساسی مشترک و لازم الارجاع و اجرا ،با مشارکت سازمان های دولتی ذیمدخل تدوین شده و توسط دولت(یا شورای عالی آب) تصویب و ابلاغ شود تا مبنای وحدت نظر و وحدت رویه تمام سازمان های دولتی مرتبط قرار گیرد.

2 - متاسفانه در برخی اقدامات بزرگ که با هدف کنترل یا کاهش مصرف آب در کشور به انجام رسیده، اثر برگشتی اقدامات (Rebound Effect) مورد توجه قرار نگرفته و باعث شده علیرغم تلاش و سرمایه گذاری های فراوان، آنچه پیش از انجام اقدامات به عنوان نتیجه‌ی حاصل از اقدام تعیین شده، محقق نشود و تغییر محسوسی در شرایط(نسبت به قبل از اقدام) بوجود نیامده است. روش‌ها و برنامه های کنترل برداشت از منابع آبهای زیرزمینی ،سدسازی و  توسعه روش های آبیاری تحت فشار در کشور را‌‌ می‌توان نمونه هایی از این نوع اقدامات دانست.لذا، اعتقاد دارد ارزیابی اثر برگشتی باید به عنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر،درسیاستگذاری ها،برنامه ریزی هاو مطالعه پروژه های بزرگ مرتبط بامنابع آب کشاورزی مدنظر قرار داده شود.

3 - عملکرد شورایعالی آب به عنوان عالی ترین نهاد بالادستی برای هماهنگ سازی سیاستگذاری های مرتبط با تامین، توزیع و مصرف آب کشور؛ تا کنون در بخش آب کشاورزی به میزان لازم و کافی قانع کننده و اثرگذار نبوده است. زیرا، بیش از نیمی از 249 مصوبه این شورا در 17 سال گذشته به مواردی چون  درخواست های ارایه شده از سوی دستگاه های اجرایی (به ویژه وزارت نیرو)، مسایل و مشکلات برخی از پروژه های اجرایی کشور، برخی از موارد مرتبط باوظایف ذاتی وزارتخانه های نیرو و جهادکشاورزی و امثالهم  اختصاص یافته و چنین به نظر‌‌ می‌رسد که آن شورا در مباحث مرتبط با هماهنگ سازی سیاستگذاری های مرتبط با آب کشاورزی از پرداختن به وظایف ذاتی خود فاصله گرفته است.

4-کاهش تصدی گری و حاکمیت دولت در مدیریت آب کشاورزی و انتقال آن بهبهره­برداران و استقرار نظام های بهره برداری کارآمد در اراضی فاریاب، بویژه در اراضی تحت پوشش شبکه های آبیاری و زه کشی که از چند سال پیش به صورت محدود آغاز شده، ضرورتی اجتناب ناپذیر است . ولی، تا کنون روندی کند و کم اثر داشته و ادامه این روند‌‌ نمی‌تواند به نتایج مطلوب و اثرگذار در بهره وری آب کشاورزی منجر شود و تقویت آن از طریق تامین منابع مالی و کارشناسی بیشتر، ضرورت دارد.
از طرفی، انتقال موفقیت آمیز مدیریت، فرآیندی پیچیده و طولانی مدت است و استقرار و پایداری تشکیلات نوپایی که در این رابطه ایجاد‌‌ می‌شوند به نحوی بارز به حمایت­ و پایش دراز مدت ازسوی دولت نیازمند است. در غیر این صورت، بسیاری از اقدامات موفق در این زمینه دچار زوال تدریجی شده و بی اثر خواهند شد.

5 - تفکیک شبکه های آبیاری و زه کشی کشور به دو بخش اصلی و فرعی، علیرغم اثرات مثبتی که در کوتاه مدت داشته، به دلیل ایجاد ناهماهنگی در مطالعه، اجرا و بهره برداری از شبکه ها، سرمایه های کارشناسی و فنی قابل توجهی را صرف خود کرده و هزینه های درخورتوجهی نیز داشته و کماکان دارد. این مساله در حال حاضر به عنوان یکی از موانع موفقیت در انتقال مدیریت شبکه های آبیاری و زه کشی به شمار‌‌ می‌آید و موفقیت هر گونه تشکیلات نوپای بهره برداران در این شبکه‌ها بدون یکپارچه سازی مدیریت شبکه‌ها در بخش دولتی قابل تصور نیست.

6- سیاستگذاری مدیریت منابع آب کشاورزی کشور در دهه های گذشته به طور عمده مبتنی بر یافتن  راه حل – به ویژه راه حل های های مهندسی- برای عرضه بیشترآب بوده و به مواردی همچون مدیریت مصرف ،علیرغم ابعاد گسترده اجتماعی آن، کمتر توجه شده است. به یقین، ادامه این روند به نتایج مطلوب منجر نخواهد شد و لازم است این مقوله به صورت جدی از طرف سیاستگذاران و برنامه ریزان مورد توجه قرارگیرد.

7- برای توجه جدی و همه جانبه به حل مسایل و مشکلات آب کشور،ظرفیت سازی و تحولات جدید آموزشی ضرورت دارد و پیشنهاد‌‌ می‌شود مواردی مانند: اخلاق آب، فلسفه آب، جامعه شناسی آب، حقوق آب، حسابداری آب و تاریخ آب؛ به طور جدی­تر در سرفصل رسمی و دوره­های آموزشی تکمیلی دانشگاه ها، موسسات تحقیقاتی و سازمان های مرتبط قرار داده شوند.

شایان تذکر و تاکید‌‌ می‌داند ارایه موارد فوق نفی کننده ارزش خدمات مدیران و کارشناسان محترم دستگاه های دولتی ذیربط نیست. بلکه، برگزارکنندگان کنگره بخش قابل توجهی از پیشرفت های حاصل در مهندسی و مدیریت آب کشور را مرهون تلاش و خدمات آنان‌‌ می‌دانند و آمادگی دارند جهت تکمیل و توسعه این خدمات، در صورت ضرورت، نقدها و دیدگاه های مطرح شده فوق را در جلسات کارشناسی، با حضور کارشناسان منتقد و کارشناسان مطرح کننده، بررسی و ارزیابی نمایند و یا هرگونه نقد، توضیح و نظر تکمیلی را از طریق سایت کنگره به آگاهی علاقمندان برسانند.
از درگاه پروردگار بخشاینده و بخشایشگر، برای کلیه خدمتگزاران دلسوز کشورویکایک هموطنان عزیزمان روزگاری سرشار از سلامتی و نشاط و امید و سرزمینی سرشار از سرسبزی و شکوه جاودانه خواهانیم.
 
 والسلام علی من یخدم الحق لذات الحق
از طرف برگزارکنندگان کنگره

 رییس کنگره                                                         دبیرکنگره
              دکتر عبدالمجید لیاقت                                 مهندس سیدهادی میرابوالقاسمی

 
 
کلیه‌ی حقوق این سایت متعلق به نخستین کنگره مهندسی و مدیریت آب و خاک ایران‌‌ می‌باشد.
Powered by Shahtoot System
www.shahtootsystem.comwww.swem.irwww.swem.ir - صصص.سصثئ.هق - صصص.صصص.سصثئ.هق